Pars plana vitrektomi, göz içini dolduran jel kıvamındaki sıvının (vitreusun) cerrahi olarak çıkartılması ve yerine sıvı, hava, gaz ya da silikon yağı konulmasıdır.
Geçmeyen göz içi kanaması, retina dekolmanı, proliferatif vitreoretinopati (PVR), vitreusa düşmüş lensin, intraoküler lensin ya da yabancı cismin çıkarılması, cerrahi sonrası vitreusta oluşan enflamatuar değişiklikler (endoftalmi) gibi durumlarda uygulanır.
Vitreus, kesme ve emme özelliği bulunan ve vitrektom adı verilen bir aletle yavaş ve küçük parçalar halinde çıkarılır. Bu esnada göz küresinin sönmemesi için sürekli sıvı akışı (infüzyon) uygulanır. Cerrahinin yapıldığı bölge fiberoptik ışık kaynağı ile aydınlatılır. İnfüzyon kanülü, vitrektom ve ışık kaynağı pars planadan globun içine doğru yönlendirilir. Bu nedenle cerrahiye pars plana vitrektomi (PPV) denir.
Pars plana vitrektomi sırasında özel lensler ve ameliyat mikroskobu kullanılır. Vitreus ve membranlar çıkarıldığında gerektiğinde laser fotokoagulasyon uygulanabilir.
Şema 1: Yandaki şema vitrektomide gözün içine üç delikle infüzyon kanülü, ışık kaynağı ve vitrektom ile girildiğini göstermektedir.
Komplike retina dekolmanlarında dekole olmuş retinanın arkadan öne doğru yatıştırılması ve perflorokarbon gibi yüksek özgül ağırlığı olan bir sıvı tamponuyla desteklenmesi gerekmektedir. Cerrahinin sonunda bu ağır sıvılar alınır ve vitreus boşluğu hava, gaz ya da silikon yağı ile doldurulur.
Şema 2: Yandaki şemada, vitrektomi sırasında retinayı yatıştırmak için gözün içine ağır sıvıların verilişini göstermektedir.
Tamponad olarak kullanılan gazların maksimum basıncı üst bölgede olacağı için ameliyat sonrası hastanın pozisyonunun ayarlanması gerekmektedir. Bu gazlar önce genleşip, belli bir süre içerisinde kendiliğinden emilirler.
Şema 3: Yandaki şemada, retinadaki yırtığın içten desteklenmesi için hava veya gazın üst bölgeye yaptığı basınç görülmektedir.
Komplike retina dekolmanlarında uzun süreli tamponad kullanılmalıdır. Silikon yağı vitreus boşluğunun tamamını doldurarak retinanın büyük kısmına basınç uygular. Bununla birlikte silikon yağının katarakt oluşumuna, göz içi basıncı değişikliklerine ya da kimi zaman kornea bozukluklarına sebep olabileceği bilinmektedir. Bu nedenle silikon yağı hastanın durumuna göre belli bir süre sonra ikinci bir ameliyatla alınır.
Pars plana vitrektomi uygulanırken, gözün en dış tabakası olan konjonktiva kesilerek 0.9 mm çapında 3 adet delik açılır. Ameliyatın bitiminde yeniden göz küresindeki bu deliklerin ve konjonktiva dokusunun dikilmesi gerekmektedir. Günümüzde yeni bir teknikle göz küresine açılan deliğin çapı daha da küçültülmüş ve konjonktivanın açılmasına gereksinim kalmamıştır. Transkonjonktival-sütürsüz vitrektomi olarak isimlendirilen bu yöntemle cerrahinin süresi kısalmakta ve cerrahi sonrası hastaların şikayetleri belirgin biçimde azalmaktadır.
Resim 1 : Yandaki resimde transkonjonktival-sütürsüz vitrektomi uygulanan hastanın fotoğrafı izlenmektedir.